Dian Fosseyren hilobia.

Dian Fossey zoologo estatubatuar bat izan zen. Ospetsu bihurtu zen 60ko eta 80ko hamarkadetan, Ruandako mendiko oihanean desagertzeko arriskuan zeuden gorilak ikertzeagatik, eta haren hilketa misteriotsuagatik.

Terapeuta okupazionala zen lanbidez, baina Afrikara egindako bidaia batean tximino handiez interesatu zen, 1963tik aurrera. Ruandako oihan menditsuan hasi zen desagertzeko arriskuan zeuden gorilak ikertzen, eta hogei urte inguru igaro zituen, harik eta 1985ean hilda aurkitu zuten arte. Uste da ezkutuko ehiztari batzuek hil zutela, baina haren hilketa argitu gabe dago oraindik.

Fosseyk egin zuen ikerlanari esker, mendiko gorilak Ruandako gobernuaren eta nazioarteko zientzia-elkarteen babespean daude gaur egun.

Liburu bat idatzi zuen 1983an, bere ikerketen emaitza kontatzen duena, Gorillas in the Mist (Gorilak lainopean), geroago Sigourney Weaver protagonista zuen film baterako egokitua izan zena.

Bizitza eta lana

Fossey 1932ko urtarrilaren 16an jaio zen San Frantziskon, Kalifornian. Gaztetan, zaldizale amorratua zen eta albaitari izateko ametsa zuen. Kaliforniako Unibertsitatean matrikulatu zen albaitaritza ikasteko, baina azkenik terapia okupazionala ikasi zuen San Jose Unibertsitatean.

1954an graduatu ondoren, Fosseyk hilabete batzuk eman zituen Kaliforniako ospitale batean lanean eta gero Louisvillera joan zen bizitzera, Kentuckyra, non 1955ean Kosair Crippled Children's Ospitaleko terapia okupazionaleko departamentuko zuzendari bezala hasi zen lanean.

1963ko irailean, Fosseyk Afrikara egin zuen bere lehen bidaia, bere bizitza osoko aurrezkiak gastatuz; Kenya, Tanzania, Zimbabwe eta Kongo bisitatu zituen, besteak beste. Han ezagutu zituen Joan eta Alan Root argazkilariak, gorilei buruzko dokumental batean lanean ari zirenak. Gorilak ikusteko bidaia batean eraman zutenean, Fossey berehala maitemindu zen.

Kentuckyra itzultzean, Ruandako mendiko oihanean desagertzeko arriskuan zeuden gorilei buruzko ikerketa batean parte hartzeko gonbidapena jaso zuen 1966an. Fosseyk eskaintza onartu zuen, eta, ondoren, Kongoko Errepublika Demokratikoko mendiko gorilen artean bizitzera joan zen, hango gerra zibilak Ruandara ihes egitera behartu zuen arte.

1967an, Fosseyk fundazio bat sortu zuen Ruandako Sumendien Parke Nazionaleko mendiko gorilen ikerketa errazteko. Doktoretza atera zuen Cambridgeko Unibertsitatean, bere ikerlanetan oinarrituta, eta irakasle bisitari postua lortu zuen Cornell Unibertsitatean, New Yorken.

Heriotza eta legatua

Mendiko gorilen fisiologiari eta jokabideari buruzko aditurik handiena izatera iritsi zen, eta lan handia egin zuen animalia horiek jasaten zituzten arrisku ugarietatik babesteko. Haren lanak argi erakutsi zuen oso animalia sozialak direla, bakoitzak bere nortasun berezia duela eta familia-harreman estuak izaten dituztela. Baina etsai ugari ere bazituzten: ezkutuko ehiztariak eta gorilen biziguneak nekazaritzarako erabili nahi zituzten gobernu-funtzionarioak. Fossey haien aurka ere borrokatu zen, hedabideetan eta mendian bertan. Eta berak ere irabazi zituen etsaiak.

Horrela, 1985eko abenduaren 26an, aizkorakadaz hilda aurkitu zuten bere kanpamenduan. Hiltzaileak inoiz ez ziren aurkitu.

Gaur egun, Dian Fosseyren lanak haren omenezko fundazio baten bidez jarraitzen du aurrera, ez bakarrik Ruandako mendiko gorilen alde, baina baita Kongoko Errepublika Demokratikoko lurretan bizi diren Ekialdeko gorilak eta bertako Virunga Parke Nazionalean bizi diren mendiko gorilak eta haien habitatetan arriskuan dauden beste espezie batzuk babesteko ere.