Bizenta Mogel

Bizenta Mogel

Datu pertsonalak
Izen osoa	Bizenta Antonia Mogel Elgezabal
Jaio	1782ko uztailaren 6a
	Azkoitia (Gipuzkoa)
Hil	1854ko ekainaren 29a
	Abanto (Bizkaia)

Bizenta Mogel (Azkoitia, 1782ko uztailaren 6a - Abanto, 1854ko ekainaren 29a) euskal idazle bat izan zen. Bere osaba Joan Antonio Mogeli esker, euskaraz, gaztelaniaz eta latinez irakurtzen ikasi zuen, eta garai hartan emakumeentzat ohiz kanpokoa zen kultura-maila lortu zuen. Bera da, gainera, euskal literatura idatziko lehen emakume idazlea.

22 urte zituela, Esopo izeneko fabula edo alegia idazle greziarrarengandik hartutako berrogeita hamar alegia euskaratu eta moldatu zituen latinetik, gipuzkeraz baina bizkaierazko ukituekin: Ipui onak, zeintzuetan arkituko dituzten euskaldun nekazari ta gazte geiak erakaste ederrak beren bizitza zuzentzeko (1804).

Alegiak kontakizun edo ipuin dibertigarriak dira, baina halako irakaspen moral bat dutenak; horregatik du izenburuak bigarren zati hori («beren bizitza zuzentzeko»). Alegiek hiru zati izaten dituzte: lehen zatian kontakizuna dago, bigarrenean ipuinaren irakaspen morala garbi adierazia, eta, azkenik, irakaspen hori bertso batean jarria.

Igela eta idia

Hona hemen Bizenta Mogelek moldatutako alegia bat:

«

Igelak ekusi zuen bein idi bat guzia loditu ta gizen eginda, zebillela zelaiko larrean, ta begitandu zitzaion bera ere azi ta gizendu zitekeala idi ura bezala bere azal ta larru zimurra betetzen bazuen nola bait. Asi zan bada puztu ta aizez arrotzen bere larrua, ta jarri zitzaion buruan azi zala asko, ta galdetu zioen ber umeai idia beste ote zan. Erantzuten dioe ezetz gutxiagoaz ere. Puztuagoa egin zan berriz puxiga bat balitz bezela. Puzka ta indarka zebillela, orra non eztanda edo ler egin zuen larrua etenda. Ipuin onek erakusten digu ez degula arrotu bear andiago, ederrago ta aberatsago izan naiz: Aizez gizendua Laster da galdua Igoten duenak goregi Jo bearko du beregi.

»