Vikidiatik

Edgar Allan Poe

Nabigaziora joan Bilaketara joan
Poeren erretratua.

Edgar Allan Poe XIX. mendeko idazle estatubatuar bat izan zen. Ameriketako Estatu Batuetako literaturako idazlerik onenetakotzat jotzen da eta bere idazle lanek arrakasta handia lortu zuten; detektibe istorio modernoak asmatu zituela ere esaten da. Bere lanak suspensez eta misterioz beteta daude. Poe Boston hirian jaio zen 1809ko urtarrilaren 19an. Hasieran, Edgar Poe zuen izena, baina bi urte zituenean ama hil zitzaion eta bera Richmond hiriko merkatari batekin bizitzera joan zen; merkatariak John Allan izena zuen, eta Poek horregatik Allan hartu zuen bere bigarren izen bezala.

Poek 17 urte zituela, Virginiako Unibertsitatean hasi zen ikasten. Apustuekin arazoak izaten hasi zen eta diru asko galdu zuen; horregatik, Allan berarekin haserretu eta Poe unibertsitatetik atera zuen.

1827an Poe Bostonera joan zen bizitzera. Bertan olerki batzuk idatzi eta argitaratzea lortu zuen, baina lan eta diru iturri egonkorrik ez zuenez, armadan sartu nahi izan zuen. 1829an, West Pointeko Akademia Militarrean sartu zen, baina bota egin zuten.

West Pointetik atera ondoren, Poe bizimodua literaturatik ateratzeko borrokatu zen. Lehen arrakasta 1833an iritsi zitzaion, ipuin lehiaketa bat irabazi eta "Botila batean aurkitutako eskuizkribua" izeneko ipuin batekin sari bat irabazi zuenean. Lanean eta idazten jarraitu zuen aldi berean, eta oso ospetsu egin zuten hainbat ipuin argitaratu zituen: "Bihotz salatzailea", "Usher-en etxearen erorketa" eta "Morgue kaleko hilketak". Azken istorio hau detektibeen lehen istorio modernotzat hartzen da fikzio mota berri bat inspiratu zuelako. 1844rako Poe oso idazle ezaguna zen, baina artean ere dirua irabaztea kosta egiten zitzaion. 1845ean, Poek bere olerkirik ospetsuena idatzi zuen, "Belea".

1849an, Poe Richmondetik New Yorkera joan zen. Baltimore, Marylandera bakarrik iritsi zen. Han hil zen era misteriotsuan urriaren 7an. Teoria asko daude haren heriotzaren arrazoiari buruz, baina erantzuna oraindik ez dago argi.